Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju

---

Historia

W latach 1776–1784 powstała unikalna budowla stworzona przez księdza Wacława Tomaszka, pochodzącego z Czech i pełniącego funkcję proboszcza w Czermnej. W trakcie prac w okolicach dzwonnicy pobliskiego kościoła, w 1776 roku, odkrył on ludzkie czaszki oraz kości, co zainicjowało szereg wydarzeń związanych z powstaniem kaplicy. Wezwał on grabarza J. Langera oraz kościelnego J. Schmidta, a razem przystąpili do wykopalisk, które objawiły im dużą liczbę ludzkich szczątków.

Odkryte kości pochodziły głównie od ofiar wojen, które miały miejsce na Kłodzkiej Ziemi, w tym z wojny trzydziestoletniej, prusko-austriackiej oraz epidemii cholery, które nawiedziły te tereny w XVII i XVIII wieku. Dodatkowo, pojawiły się również szczątki z wojny siedmioletniej, odbywającej się w latach 1756–1763. W większości przypadków, znaleziska te były związane z obszarem dzisiejszego cmentarza parafialnego.

Ksiądz Tomaszek zdecydował, że wszystkie szczątki powinny zostać wydobyte. Zlecił grabarzowi i kościelnemu oczyszczenie oraz wybielenie kości i czaszek, które miały być następnie zgromadzone w nowo budowanej kaplicy. Pomysł ten zrodził się z jego silnych doznań, kiedy zwiedzał katakumby w Rzymie w 1775 roku. Budowę kaplicy ossuarium rozpoczęto w 1776 roku dzięki wsparciu Leopolda von Leslie.

Po zakończeniu budowy, ksiądz Tomaszek wraz z grabarzem Langerem przez blisko 20 lat kontynuowali zbieranie ludzkich szczątków w okolicach Kudowy, Dusznik oraz Polanicy. Prace związane z wystrojem kaplicy trwały aż do 1804 roku. Pełni refleksji nad przemijalnością życia oraz śmiercią, postanowili, aby ich własne szczątki również spoczęły w tym miejscu, gdy nadejdzie odpowiedni czas. Ksiądz Tomaszek zmarł właśnie w tym 1804 roku.

Architektura

Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju to niewielka budowla barokowa, wzniesiona na bazie kwadratu, która znajduje się pomiędzy kościołem św. Bartłomieja a wolnostojącą dzwonnicą. Wnętrze tej kaplicy odznacza się wyjątkowym wystrojem, w którym ściany oraz sklepienie pokrywają około 3000 ściśle ułożonych czaszek i kości ludzkich, będących pozostałościami ofiar wojen oraz epidemii chorób zakaźnych. Pod kaplicą, w krypcie, odnajduje się dodatkowo kolejne 20–30 tysięcy szczątków, co czyni to miejsce jeszcze bardziej intrygującym.

Na głównej ścianie kaplicy mieści się skromny ołtarz z barokowym krucyfiksem, na którym umieszczone zostały ciekawsze okazy czaszek. Wśród złożonych warstw kości udowych i czaszek, znajdziemy dwie drewniane rzeźby aniołów: jedna trzyma trąbkę i ma napis w języku łacińskim głoszący „Powstańcie z martwych”, podczas gdy druga, z wagą w ręku, nosi inskrypcję „Pójdźcie pod sąd”. Przed wejściem do kaplicy umieszczony jest pomnik z trójjęzycznym napisem – w języku niemieckim, czeskim oraz polskim, brzmiącym: „Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze 1914”.

W kaplicy można zobaczyć między innymi czaszki takich osób jak: grabarz Langer, sołtys Czermnej oraz jego żona. Interesująca jest również czaszka Tatara, której anatomia zdradza jej pochodzenie, a także czaszka z widocznymi zmianami chorobowymi. Dodatkowo, znajduje się tu kość udowa człowieka o wzroście ok. 2 metrów, prawdopodobnie Szweda, która ma źle zrośnięte kończyny. Szczególnie osobliwy jest ślad kul na czaszce sołtysa Martinca, który w czasie wojny siedmioletniej (1756–1763) został rozstrzelany przez Prusaków, gdyż pomagał wojskom austriackim w przejściu przez Błędne Skały. Jego żona zginęła od ciosu ostrym narzędziem, próbując na darmo osłonić swego męża własnym ciałem.

---

Oceń: Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju

---