Czermna (Kudowa-Zdrój)

---

Geografia

Czermna, jako dzielnica Kudowy-Zdroju, znajduje się w malowniczej dolinie górskiego potoku Czermnicy, który ma swoje źródła w torfowisku „Długie Mokradło”, na stoliwie Skalniak, blisko Błędnych Skał. Ta lokalizacja sprawia, że obszar jest wyjątkowy, a jego zabudowa o typowo wiejskim charakterze rozciąga się na długości około 2,5 km, biegnąc wzdłuż rzeki, równolegle do granicy z Czechami.

W sąsiedztwie można znaleźć drogi, które prowadzą do znanych miejscowości, takich jak Pstrążna oraz Bukowina Kłodzka. Planowane szlaki turystyczne w tej okolicy też zachęcają do odkrywania uroku regionu, w tym rezerwatu przyrody Błędne Skały.

W miarę oddalania się od Kudowy, teren stopniowo wznosi się, co czyni Czermną miejscem o pięknych widokach. W jego wyższych częściach znajdują się dwa niewielkie grzbiety górskie: Świni Grzbiet, który leży po stronie wschodniej, oraz Bluszczowa, od strony zachodniej.

W dolnej części Czermnej znajduje się również parafia św. Bartłomieja. Warto wspomnieć, że do momentu przystąpienia Polski do układu z Schengen, w tym miejscu funkcjonowało przejście graniczne do czeskiej wsi Malá Čermná.

Nazwa

„Miejscowość ta, znana z bogatej historii, była w przeszłości nazywana na różne sposoby. Najstarsze zapisy pochodzą z roku 1354, gdzie występuje jako Czermna, a cztery lata później, w dokumentach pojawia się jako Czirmna. W 1402 roku notuje się nazwę Czremna, natomiast w 1477 roku znów wraca do formy Czermna.

W rezultacie późniejszych zmian, w tym zgermanizowania, nazwa ta przybrała końcówkę -ey, a w zmienionej wersji zapisywano ją jako Tscherbeney, co miało związek z klęską Czech w bitwie na Białej Górze. Ta forma utrzymywała się aż do 1937 roku, kiedy to w ramach akcji likwidacji słowiańskich nazw, znanej jako czeski kąt, zmieniono ją na Grenzeck.

Po zakończeniu II wojny światowej, kiedy ziemie śląskie powróciły do Polski w 1945 roku, miejsce to na krótko przyjęło nazwę Czerwone. Ostatecznie jednak nazwę przywrócono do jej czeskiej formy Czermna. Istnieją przypuszczenia, że ta nazwa pochodzi od przymiotnika červený, oznaczającego kolor czerwony, co sugeruje, że miejscowości tego typu nadawano nazwy na podstawie charakterystycznych cech gleby.”

Historia

Wieś Czermna została po raz pierwszy wspomniana w dokumentach kościelnych diecezji praskiej w roku 1354, a dokładniej w Liber Primus Confirmationum. W dokumencie tym opisano, że proboszcz parafii Czermna wprowadzał swojego kolegę do parafii w Machovie. Ten fakt może sugerować znaczenie Czermnej w regionie oraz przybliżać czas, w którym powstała parafia, przypuszczalnie w drugiej połowie XIII wieku.

W obrębie Czermnej zaczęła rozwijać się miejscowość Chudoba, znana dzisiaj jako Kudowa-Zdrój. Z biegiem lat Chudoba zyskała na znaczeniu, stopniowo dominując nad Czermną, co doprowadziło do włączenia jej w swoje granice.

Administracyjnie, przez dłuższy czas, Czermna znajdowała się pod jurysdykcją Nachodu. W roku 1477 książę ziębicki Henryk I Starszy z Podiebradów, syn czeskiego króla Jerzego z Podiebradów, przyłączył Czermną do ziemi kłodzkiej. Podczas wojen husyckich parafia uległa zniszczeniu.

W XVI wieku Czermna stała się częścią administracyjną Nowego Miasta nad Metują, a lokalna społeczność musiała przyjąć nauki protestanckich władców z rodu von Stubenberg. Po bitwie na Białej Górze w roku 1620 ziemia kłodzka zaczęła odczuwać skutki rekatolicyzacji i Czermna znalazła się pod opieką katolickiej parafii w Nowym Mieście nad Metują. Pierwsza zachowana księga urodzeń i zgonów z Czermnej pochodzi z 1664 roku.

W kolejnych latach Czermną zarządzali różni władcy, w tym m.in. Albrecht von Wallenstein, naczelny dowódca wojsk cesarskich z okresu wojny trzydziestoletniej, oraz jego szwagier hrabia A. E. Terzky (Trczka) z Nachodu. Po jego śmierci, władzę nad Czermną przejęli hrabiowie von Leslie, którzy w roku 1785 sprzedali ją Michaelowi Stillfriedowi z Nowej Rudy. Nieco wcześniej, w 1763 roku, na mocy pokoju w Hubertusburgu, Czermna wraz z ziemią kłodzką została przyznana Prusom.

Biskup Hradec Králové, Johann Joseph Wratislaw von Mitrowitz, w roku 1738 utworzył nową, niezależną parafię Czermna, do której należały również Pstrążna, Jakubowice, a także czeskie wsie Žďárky i Malá Čermná. W wyniku przyłączenia Czermnej do Prus, parafia została włączona do dekanatu kłodzkiego. W 1780 roku do parafii dołączono wsie Słone i Brzozowie, natomiast wsie Žďárky i Malá Čermná zostały podporządkowane parafii w Hronovie.

Podczas wojen napoleońskich, w dniach 9-29 czerwca 1813 roku, król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern miał swoją rezydencję w plebanii w Czermnej.

W XIX wieku właściciele Czermnej często się zmieniali. Ostatecznie baron von Otterstedt podzielił posiadłość na dwa kawałki, sprzedając Czermną, jednocześnie zatrzymując Kudowę. W okresie hitlerowskiej kontroli w Czermnej, wikariuszem parafialnym był błogosławiony ksiądz Gerhard Hirschfelder. Działał on na rzecz młodzieży, promując chrześcijańskie wartości. Z uwagi na swoje antynazistowskie przekonania był prześladowany przez lokalnych nazistów; był inwigilowany oraz wielokrotnie przesłuchiwany przez gestapo. Ostatecznie został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, gdzie zmarł 1 sierpnia 1942 roku. Jego prochy złożono na cmentarzu w Czermnej.

W 1999 roku, w pobliżu sanatorium „Marzanka” (aktualnie „Dworek Rycerski”), zrealizowano Pomnik Trzech Kultur, który jest uhonorowaniem wspólnej historii czeskich, niemieckich i polskich mieszkańców tych ziem.

Zabytki i atrakcje turystyczne

W Czermnej, znajdującej się w Kudowie-Zdroju, można odkryć wiele fascynujących zabytków i atrakcji turystycznych. Do najważniejszych z nich należy Kościół, który jest częścią parafii pw. św. Bartłomieja. Jego początki sięgają XIV wieku, a zniszczenia podczas wojen husyckich, jakie przetrwał, doprowadziły do odbudowy w XVI wieku. Obecny barokowy wystrój kościoła powstał w 1783 roku, a jego znaczące elementy, takie jak ołtarze boczne oraz ambona, zostały wykonane przez rzeźbiarza Aloisa Schmidta z Lądka-Zdroju w 1930 roku.

Nieopodal, znajduje się wolnostojąca dzwonnica, która została wzniesiona w 1603 roku jako baszta o charakterze wojskowym. Przechodząc dalej, pomiędzy kościołem a dzwonnicą, napotkamy Kaplicę Czaszek. To unikatowe miejsce, będące jedynym ossuarium w Polsce, zostało zbudowane w latach 1776–1804 przez księdza Wacława Tomaszka, we współpracy z Leopoldem Leslije. Ściany oraz sufit kaplicy dekorują przygnębiające kolekcje około 3 tysięcy czaszek i ludzkich kości. W krypcie pod tym miejscem spoczywa kolejne 20–30 tysięcy szczątków, które pochodzą z wojen śląskich (1740–1742, 1744–1745) oraz epidemi cholery z XVIII wieku. Na zewnątrz kaplicy znajduje się pomnik z trójjęzycznym napisem: „Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze 1914”.

W górnej części Czermnej, przy ul. Kościuszki 101, można podziwiać ruchomą szopkę, która ukazuje piękne miasto Betlejem. W niewielkiej chatce znajdują się około 250 ręcznie struganych figurek lipowych, stworzonych przez Franza Stephana w latach 1896–1924. Te imponujące figurki przedstawiają sceny z życia zarówno pasterzy, jak i mieszczan, w tym ich zwierzęta oraz codzienne zajęcia. Przez wiele lat szopka była poruszana ręcznie, natomiast od 1927 roku napędzana jest elektrycznie. Dodatkowym atutem jest możliwość gry na zabytkowych organach, również wykonanych przez Franza Stephana w latach 1930–1938, które posiadają 270 piszczałek i 10 rejestrów.

W tym wyjątkowym miejscu można także zobaczyć Pomnik Trzech Kultur, który symbolizuje wspólną historię mieszkańców czeskich, niemieckich oraz polskich. Jego forma przybiera postać trzech kolumn podtrzymujących łuk tęczy. Na południowym zboczu Bluszczowej zlokalizowano natomiast startowisko paralotniowe, które przyciąga wielu miłośników tego sportu.

Znane postaci

W historii Czermnej szczególne miejsce zajmuje postać ks. Gerharda Hirschfeldera, który pełnił funkcję wikarego w latach 1932–1939. Jego życie zakończyło się tragicznie, gdy zmarł w obozie koncentracyjnym w Dachau.

Ta smutna historia przypomina nam o mrocznych czasach, które dotknęły wielu ludzi, jednak postać ks. Gerharda Hirschfeldera wciąż żyje w pamięci mieszkańców Czermnej.

Szlaki turystyczne

Czermna, znajdująca się w malowniczym Kudowie-Zdroju, jest popularnym miejscem, które przyciąga wielu turystów. W okolicy można znaleźć wiele interesujących szlaków turystycznych. Jednym z nich jest Góra Parkowa, gdzie można podziwiać przepiękne widoki oraz korzystać z licznych ścieżek spacerowych.

Dalszą trasą prowadzi szlak przez Pstrążną, która jest znana z pięknych krajobrazów i możliwości obcowania z naturą. Cała okolica jest pełna urokliwych miejsc, w tym Bukowiny Kłodzkiej, która zachwyca swoją różnorodnością i atrakcjami.

Ostatecznie, szlak prowadzi do takich miejsc jak Błędne Skały, Pasterka oraz Karłów, które również oferują wiele atrakcji dla miłośników przyrody i aktywnego wypoczynku. W tych rejonach każdy turysta znajdzie coś dla siebie, zarówno na krótki spacer, jak i dłuższą wędrówkę.

---

Oceń: Czermna (Kudowa-Zdrój)

---