Pstrążna (Kudowa-Zdrój)

---

Położenie

Dzielnica ta znajduje się w zachodniej części Gór Stołowych, na wysokości wynoszącej około 500–595 m n.p.m. Położona jest w odległości 7 kilometrów od centrum Kudowy oraz 2,5 kilometra od czeskiego Machova, w rejonie historycznego czeskiego kątka.

Od strony Kudowy-Zdroju, do Pstrążnej prowadzi wygodna droga przez Czermną (ulica Tadeusza Kościuszki). Z Czermnej rozpoczniemy wędrówkę szlakiem zielonym, którego początek znajduje się przy ruchomej szopce.

W kierunku Błędnych Skał można dotrzeć drugą drogą, która prowadzi przez Bukowinę.

Nazwa

Pierwotne określenie, jakie nadano tej wsi w języku czeskim, występuje w formach Stroužné oraz Pstružné. Nazwa ta najprawdopodobniej wywodzi się od słowa pstrąg, co jest odzwierciedleniem lokalnej fauny. Następnie, w związku z migracją ludności niemieckiej, doszło do adaptacji tej nazwy w celu dostosowania do niemieckiej wymowy. Proces ten doprowadził do ustalenia formy Straußeney.

W roku 1937 administracja nazistowska wprowadziła germanizację, zmieniając nazwę miejscowości na Straußdörfel. W tej formie wykorzystano pierwszą część historycznej nazwy, która dźwięczyła po niemiecku (Strauß – oznaczające bukiet lub struś).

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, administracja polska wprowadziła nową nazwę – Pstrążna, nawiązując do pierwotnej formy czeskiej, co stanowi ważny krok w zachowaniu lokalnych tradycji i historii.

Historia

W zgodzie z relacjami pastora Bergmana, pochodzącymi z pierwszej połowy XIX wieku, wieś Pstrążna miała być założona przez husytów w roku 1461. Ci uciekli tutaj przed prześladowaniami, które nasiliły się po śmierci Jana Husa. Przez pewien czas była to ostoja braci czeskich oraz ewangelików reformowanych. W czasie wojny trzydziestoletniej wieś doświadczała skutków głodu oraz zarazy. Miejscowi ewangelicy padli ofiarą prześladowań ze strony katolickich Habsburgów. Jak wspomina Bergman, w 1760 roku zabrano im wszystkie dokumenty, które następnie spalono przy kościele w Czermnej, a niektórzy mieszkańcy zostali uwięzieni i deportowani do Wiednia i Siedmiogrodu. Przemiany te spowodowały znaczne wyludnienie wsi.

W roku 1763 Pstrążna weszła w skład protestanckich Prus, co przyczyniło się do odbudowy jej ludności, głównie dzięki imigracji czeskich protestantów, w tym z okolic Hradca Kralove. Szereg potomków tych emigrantów, m.in. rodziny Cvikýř (Zwikirsch), Lelek (Lellek) oraz Beneš (Benesch), do dzisiaj zamieszkuje tę wieś. W 1787 roku mieszkało tutaj już 135 osób, a wieś nawiązała kontakt z kalwińską gminą wyznaniową z Gęsińca koło Strzelina.

Wśród ewangelickiej społeczności Pstrążnej doszło do podziału, w wyniku którego większość przyjęła nauki reformowane, podczas gdy mniejszość pozostała luterańska. Aby uniknąć trudności związanych z uczestnictwem w nabożeństwach w luterańskim kościele w Kudowie, w 1813 roku lokalna społeczność wybudowała swój drewniany kościół. W 1817 roku dobudowano plebanię oraz szkołę. W 1848 roku stworzono nowy, murowany kościół, który przetrwał do dziś. Obecnie gmina ewangelicka w Pstrążnej pełni istotną rolę jako ośrodek religijno-narodowy, ze wsparciem dla kościołów ewangelickich w Kudowie i Dusznikach.

Na początku „gwara czeska” była podstawowym językiem gminy, jednak w drugiej połowie XIX wieku nabożeństwa zaczęto już odprawiać zarówno w języku czeskim, jak i niemieckim. W tym czasie także szkoła, która pierwotnie miała charakter czeski, z czasem zaczęła prowadzić naukę w języku niemieckim.

W połowie XIX wieku głównym zajęciem mieszkańców było tkactwo, które przetrwało w Pstrążnej aż do czasów II wojny światowej. Na małą skalę prowadzono również wydobycie węgla kamiennego, które stosowano na potrzeby lokalnej społeczności, a nadwyżki sprzedawano w pobliskim Náchodzie. W XIX i XX wieku działało tam kilka kopalni, a w 1858 roku wydobywano w jednej z nich odpowiednio 1600 i 240 ton węgla. W 1910 roku wieś osiągnęła szczyt swojej ludności, licząc aż 744 mieszkańców.

Po zakończeniu II wojny światowej wieś zaczęła się wyludniać, a Czesi emigrowali głównie do Czechosłowacji i RFN. Część ich miejsc zamieszkania została zagospodarowana przez polskich osadników, głównie z dawnych kresów wschodnich. Przeobrażenia społeczne, które miały miejsce w latach powojennych, doprowadziły do znaczącego zmniejszenia liczby mieszkańców oraz zaniku wielu gospodarstw. Aktualnie w Pstrążnej żyje jedynie kilku potomków dawnych osadników czeskich, a także pastor parafii w Pstrążnej oraz Strzelinie.

Kultura

Na terenie Pstrążnej mieści się atrakcyjna instytucja, jaką jest Muzeum-Skansen Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego. To miejsce, które umożliwia zwiedzającym poznanie bogatego dziedzictwa kulturowego regionu.

W Pstrążnej znajduje się również dom wypoczynkowy, zwany „Kalwinką”, który jest własnością Kościoła ewangelicko-reformowanego. Ta lokalizacja służy nie tylko turystom, ale także lokalnej społeczności.

W miesiącu czerwcu w miejscowym kościele organizowane są koncerty organowe, które przyciągają miłośników muzyki i kultury. To wydarzenie stanowi doskonałą okazję do obcowania z muzyką w pięknym otoczeniu.

Szlaki turystyczne

W rejonie Pstrążnej, znanej z pięknych krajobrazów i bogatej oferty turystycznej, wyróżnia się kilka interesujących szlaków, które przyciągają miłośników pieszych wędrówek. Oto jedna z popularnych tras:

• szlak prowadzący z Pasterki przez Błędne Skały, następnie do Pstrążnej, skąd można udać się do Czermnej, by później kontynuować wędrówkę na Górę Parkową, odwiedzając Altanę Miłości, a w końcu docierając do Kudowy-Zdroju i Kruczej Kopy, kierując się dalej w stronę Darnkowa i Rozdroża pod Lelkową,
• szlak dojściowy do Skansenu w Pstrążnej, który rozgałęzia się od szlaku zielonego.

Trasy te oferują wyjątkowe widoki oraz możliwość obcowania z naturą, co czyni je atrakcyjnymi zarówno dla turystów, jak i lokalnych miłośników pieszych wycieczek.

---

Oceń: Pstrążna (Kudowa-Zdrój)

---